“Çip krizi devam edecek. Yeni yılda işte böyle olmayacak… Yeni yıl bir şey değiştirmeyecek. Yeni yılda sadece tarih değişiyor. Aynen de dediğimiz gibi oldu. Yine bizler, bizim gibi şirketler artık tedariği, ayda bir yapılan tedarik toplantılarını hâlâ günde bir yapmaya devam ediyoruz. Her akşam tedarik zinciri toplantımız var. Her gün yeni bir resim çıkıyor ortaya. Tabii bunun detayında tedarikçilerin yaşadığı sıkıntılar, özellikle Çin kaynaklı hammadde sıkıntıları. Daha öne bahsetmiştim, tekrar üzerine gitmeyeceğim. Ve tabii ki, bir miktar Omicron öncesi dönemde yaşadığımız özellikle Uzakdoğu’da Omicron öncesi varyantın yarattığı üretimde sıkıntılar, kapanan fabrikalar vs. ve tabii bu arada yatırımlar da devam ediyor. Yani bu son iki yılda pişmiş tavuğun başına gelen otomotiv ve teknoloji şirketlerinin başına geldi. Artık daha fazla konuşup, şom ağızlılık mı derler, bir şeyleri hatırlatmamak lazım diye düşünüyorum. Özetle tedarik sıkıntısı genel anlamda devam edecek. Öyle öngörüyoruz. Önümüzdeki ikinci yarı yılda, yani birinci yarı yıl böyle gidecek, 6’ncı aydan sonra bir miktar iyimserliğimiz var. 2023’ün ilk çeyreği sonundan itibaren de hayatın normale dönebileceğini değerlendiriyoruz. Özellikle dikkatli bir şekilde kurdum cümleyi. Az önce bahsettiğim 10.3 milyon adetlik kayıp da burada da kayda girmiş.

O günleri bekliyoruz

“İhracatta hep 2017’ye gönderme yapıyoruz çünkü 2015-2017 yılları arası bizim en mutlu olduğumuz yıllardı. 1 milyonluk bir pazara sahiptik. İhtiyacımız olan şey o diyorduk. Onunla mukayese ettiğimiz zaman gerek üretim gerek ihracatta o yıllara göre çok geride olduğumuzu söylüyoruz. Bu ihracat rakamları 1,3 milyon civarındaydı. 1,7 milyon civarında da üretim yapıyorduk. O günleri hala özlüyoruz demiştik. O günler gelse bu araç başına transfer fiyatı yükselmesiyle beraber 10,62’ye gidilen kilogram başına dolar değeriyle o adetleri yakaladığımızda; ihracatımız sadece otomotiv sanayini değil, bu memleketteki herkesi çok çok daha memnun edecek bir parasal değere gelecek. O günleri bekliyoruz.

Yatırımlar devam etmeli

Otomotiv sektörü günlük, aylık veya bir yıllık, iki yıllık dalgalanmalardan etkilenmez. Uzun vadeli yatırım yapan bir sektördür. 658 milyon doların üzerinde ciddi bir yatırım yapmışız 2021 yılında. Bu yatırımların da bence en önemli kısmı (408 milyon $), yani yeni model yatırımlarının durmamış olması. Yoksa kapasite artırım, modernizasyon vs. tabii ki onları her zaman yapıyoruz ama yeni model yatırımlarının sürüyor olması bence önümüzdeki süreç için çok çok değerli ve olumlu bir mesaj veriyor. Bu grafikleri ben çok doğru ve olumlu buluyorum.”

Pazar geçmiş yıllara göre iyi bir resim çizmiyor

“Pazara baktığınızda; pazar 772 bin adetle kapandı. Yine geçmiş iyi yılları incelediğimizde 2017’ye göre yüzde 22’lik bir azalma, bu 1 milyona göre olan eksiği gösteriyor. 1 milyon endüstri 2015-2016 ve 2017 yıllarında oldu. O günden bugüne Türkiye’nin yılda ortalama yüzde 5 büyüdüğünü varsayarsak, her yılı yüzde 5’i yuvarladığımızda bugünlerde 1 milyon 200 bini konuşmamız lazımdı referans noktası olarak. Dolayısıyla 772 binin 2019’a göre iyi bir rakam olmasına karşın, 1,2 – 1,25 milyon olarak beklenen pazara göre iyi bir rakam değil. Oldukça düşük bir rakam… Sizler de biliyorsunuz 1000 kişiye düşen araç sayısı hala 150-160 civarında. Bu çok çok düşük… Dolayısıyla bu, Türkiye’nin potansiyelini gösteren önemli bir metrik bence… Otomobilde ve hafif ticaride aradaki farkları görüyorsunuz, 2021 yılı yükselen bir yıl olmasına karşın geçmiş yıllara göre iyi bir resim çizmiyor.

2022 Öngörüler

Dünyaya baktığımız zaman esasında az önce bahsettiğim 10,3 milyon araç az üretildi diye. Önümüzdeki dönemde araç üretiminin, toplam otomotiv üretiminin geçmiş yıllardan çok daha yükseğe çıkacağını öngörüyoruz. Bunun da önümüzdeki yıla dair rakamlarına baktığımız zaman dünyanın her yerinde esasında artı rakamlar görüyoruz. Pazar 2022 yılında geçtiğimiz yıla nazaran daha yüksek olacak diye bir öngörümüz var. Bunun Türkiye’ye yansıtılmış haline bakarsak; ihracatta 2021 yılından daha yüksek bir rakam öngörümüz var (bu iyi bir haber), üretimde ise yine benzer oranlarda bir artışa geliyoruz diye öngörüyoruz.  Tabi bunlar öngörülerimiz, bahsettiğim sıkıntılarımız özellikle tedarikteki sıkıntılar buralarda belli rakamları değiştirebilir.

Şirketlerimiz için çok önemli hamlelerin olduğu bir yıl oldu

Karsan’ın elektrikli otobüsü, Temsa’nın ihracattaki başarısı, otonom kamyonlar da dahil, bunun içine Ford Otosan’ın yeni şanzıman projesi, Otokar’ın yeni elektrikli otobüslerinin artık Avrupa’da kullanılır hale gelmesi, Mercedes’in Ar-Ge yatırımı, Isuzu’nun CNG otobüsü. Bunların her biri ödüller alan, önemli projeler. Tabii, çok büyük bir memnuniyet de duyduk, OYAK Renault’un 7 milyonuncu aracı ve elektrifikasyonla ilgili yatırımları. Ar-Ge yönünde yatırımlarla yine Tofaş’ın ismini duyuyoruz. Toyota’nın da 3 milyonuncu aracını üretmesi, ki bu son dönemde özellikle gerçekten hız kazandı Toyota’daki üretim. Özellikle hibrit araçla birlikte Avrupa’da çok değerli bir noktaya geldi. Türkiye’deki, Adapazarı’ndaki fabrikanın ürettiği ürünler.

Özetle 2021 yılı biz OSD üyelerinin, firmaların başarıyla geçirdiği bir yıl oldu. Özellikle de bu başarıların altında üretimle birlikte gelecekle ilgili yatırımlar, gelecekle ilgili yeni ürünlerin lansmanları ve aldıkları ödüller buraya damgasını vurdu.