Bununla birlikte otoparklarda önemli fırsatlar sağlayarak bu kullanımı özendirici uygulamalara başladı. Konuyla ilgili olarak İZELMAN Genel Müdürü Burak Alp Ersen’le İzmir’de görüştük.
“Ben Burak Alp Ersen ,inşaat mühendisiyim. İzelman A.Ş. genel müdürüyüm. İzelman, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin en büyük ve en köklü iştiraklerinden biri. İştirak konumuz insan kaynağı; belediyeye, ESHOT’a, İZSU’ya 6.500 tane personel sağlıyoruz. Kendi bünyemizde ayrıca 600 personel var. Bu 600 personelle de otopark işletmeciliği, anaokulu ve kreş işletmeciliği, ortak sağlık ve güvenlik birimi -iş sağlığı ve güvenliği- işletmeciliği yapıyoruz. 2020 yılından itibaren de yayıncılık, elektrikli araçlar, şarj istasyonları, bu tür araç paylaşımı ya da birtakım paylaşım modelleri üzerinde çalışmaya başladık. Bunun yanında yurt ve misafirhane işletmeciliğimiz var, ayrıca birtakım kültür-sanat etkinliklerinde de yer alıyoruz. 8 tane iştirak konusu ile uğraşan bir şirket gibi düşünün. Bu elektrikli araç, araç paylaşımı, otopark hikâyesinde de 2020 yılında Moov yetkilileri İzmir’de var olmak istediklerini söylediler. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne gelmişler, Tunç Soyer Başkanımızla görüşmüşler hatta Renault Mais eski genel müdürü İbrahim Aybar da bu işte aracı oldular. 200 araçla İzmir’e girmek istediklerini söylemişlerdi. Bu süreçte otopark işletmeciliği bizde olduğundan biz onlara bir ortak çalışma ortamı ayarladık, bir çözüm ortaklığı modeli kurduk. Bizim bütün otoparklarımızdan, bize bildirilmiş bu plakadaki araçların hepsi ücretsiz faydalanıyorlar. Zaten biliyorsunuz ki Moov sistemi bir araç paylaşım sistemi. Arabayı kiralayan kişi aracı uygun bir yol kenarına ya da güvenli bir otoparka bırakmak zorunda. Özellikle merkezde bu işi yapabilmek için bize ihtiyaçları var çünkü merkezdeki ana arterlerdeki ve önemli yerlerdeki otopark işletmeleri bizim. Sistem böyle başladı. Biz bunu bir ARGE projesi olarak öngördük, karşılığında da -biz bunları bedelsiz kullandırıyoruz ama- devlete ödememiz gereken bütün vergileri eksiksiz ödüyoruz. Bedelsiz yaptık çünkü; bu işi özendirmek, araç paylaşım modelinin trafikteki yükü azalttığını bildiğimiz için daha az aracın trafiğe çıkmasını sağlamak istiyoruz. Kent merkezinde şöyle bir sıkıntı var: Çok fazla araç park yeri bulmak için dönüp duruyor. Dolayısıyla insanlar en pratik yöntem olan aracı tercih etmelerine rağmen otopark yeri bulamıyorlar. Bunun yanında özellikle geceleri taksilere daha zamlı ücret ödenmesi ya da uygunsuz birtakım işlerin olması onlara alternatif bir seçenek sunmamızı gerektiriyor. Bu sistemi buraya getirmek için bir destek vermemiz lazım, bir kolaylık sağlamamız lazım, yerel yönetimin de bunlara destek vermesi lazım ki onlar da bu yatırımı yapsın burada. Aslında çok büyük bedelli bir destek değil bu, baktığımız zaman çok cüzi aslında bizim verdiğimiz destek o yatırımın yanında. Moov’dan gelen 200 araç var ama hepsi kullanmıyor, günde bazen 5-10 araç kullanıyor. Çok büyük bedellerle de kullanmıyorlar. Konak merkezde kullanım var, Buca’da var, diğer yerlerde de var. İstediği yere bırakabiliyor. İzelman’a bırakması merkezde özellikle daha pratik. Aracı bırakıyor, bizden ücretsiz faydalanıyor. Burada güvenli bir otoparka ya da yol kenarına, herhangi bir yere aracı bırakmak esas. Bizim otoparkları da güvenli buldukları için ya da merkezi konumda olduğu için müşteriler tercih ediyorlar.
İzmir’in nüfusu 4,5 milyon…
4,5 milyon nüfus var burada ama 3 milyon civarı merkezde, İstanbul’a göre bire bir orantılı kapasiteler yani boyutsal olarak ne ise otopark sayısı da öyle. Çevreci, daha az gürültülü, daha az karbon salınımı yapan elektrikli araçların artması gerektiğini de başkanımız seçim deklarasyonunda açıklamıştı. Çevreci ve daha az gürültülü bir kent merkezi tasarlıyoruz. Bu çerçevede biz filomuza elektrikli araçları katalım, bu elektrikli araçlarla belediye ve iştiraklerine hizmet ve destek verelim diye düşündük. Mesela şu anda zabıta, çevre koruma gibi birtakım belediye daire başkanlıkları bizim araçlarımızı kiralayarak kullanmaya başladılar. Moov devam ediyor. “Bunların hepsini nasıl bir araya getirebiliriz? Elektrikli araç işine girerek.” dedik. İlk etapta 40 tane elektrikli araç aldık. Renault Zoe aldık. Bunun 30 tanesini belediyeye kiraladık, 10 tanesini de -onlarla yaptığımız bir sözleşme ile- ilk olarak araç paylaşım sistemine entegre ettik. Yani araçlar bizim, işletimi onların. Onlara kiraladık aslında araçları ama kâr ortaklığı tamamen, biz kiraladık İzelman olarak. Bizim % 63’ümüz direkt İBB’nin, geri kalan hisseler de dolaylı olarak İBB’nin. Hiç özel bir katılım yok bizde. Bu arada bu işleri de öngörerek 2020’nin ikinci yarısında ZES Dijital ile bir anlaşma yaptık, onlara da yaklaşık 13 otoparkımızda 22 tane şarj istasyonu kurdurduk. Onlar da peyderpey 2-3 ay içerisinde kurdular, üçüncü çeyreğine hazır oldu.
ZES bedelsiz kurulum yaptı!
-Zorlu’nun kuruluşu olan ZES, bu işe çok istekliydi, onlar da bedelsiz kurulum yaptılar. Onlarla da bir kâr ortaklığı sistemi kurduk. Yıl sonuna kadar bizim katlı otoparklarımızın gerekli olanlarının hepsine elektrikli şarj istasyonları kuracaklar. Dolayısıyla araç paylaşımına otoparklarımızı ücretsiz kullandırmaya başladık, otoparklarımıza ZES istasyonlarını dağıtmaya başladık ve bunu bedelsiz yaptırdık kâr paylaşımı modeli ile yani bütün masraflar ve işletim masrafları onlara ait. Diğer yandan elektrikli araçlar alıp bunları belediyenin işletim sistemine soktuk, onları kiraya verdik. Belediyenin fosil yakıtlı araç kiralama sayısını azaltma yönünde bir eğilim göstermesini sağladık başkanımızın takdiriyle. Kent merkezinde insanlar elektrikli araçların nasıl olduğunu, nasıl kullanıldığını ve faydalarını bilmiyorlar. Hemşerilerimizin de buna ulaşmasını sağlayarak hem bunu deneyimlesinler istedik hem de bir model olmayı istedik. Dünyada elektrikli araçların böyle işlerde olması var ama bir belediye iştirakinin bu şekilde çalışması dünyada ilk bizim bildiğimiz kadarıyla. 30’a 10 olarak başladık, bu sayılar az gibi görünüyor ama bir ilk olması hasebiyle pilot bir proje. Bizim hedefimiz 2022’de 100’e çıkmak.
Kiralama rakamları umut verici!
En kısa süre içinde 30 olan araç sayısını 50’ye çıkaracağız, 10 olan araç paylaşım sayısını da 30’a çıkaracağız, 20 tane de bizde ve iştiraklerde araç olacak. Dolayısıyla 70 tane İzmir Büyükşehir Belediye iştiraklerinde araç olacak, 30 tane de araç paylaşımında olacak. Burada tabii önemli bir nokta da şu ki normal Moov araçlarının kullanım oranı 1’e 1,5 yani, 200 araç 300 defa kiralanıyor günde ortalama; ama elektrikli araçlarda Kasım’ın ilk 7 gününde 10 tane aracımız 30 defa kiralanmış ki bu araçların 3 tanesi de bakımda şu anda. Özellikle lansmandan sonra artmış yani 2 Kasım’dan sonra. Moov’da 190 araç 363 defa kiralanmış, biraz artmış orada da ama bizde 3. Onlarda 1’e 2 gibi olmuş ki o da iyi bir oran olmuş, artmış. Onların 190 aracı 360 defa kiralanmış ortalama, bizim 10 aracımız -ki bizim araçlarımız da eksik, ufak tefek arızaları var- 30 defa kiralanmış. Dolayısıyla elektrikli araçlara da bir rağbet var, insanlar denemek istiyor.
Vatandaşın ilgisi büyük
1’e 3 kiralanması vatandaşın bir ilgisinin olduğunu gösteriyor ki biz daha çok ciddi reklam yapmadık. Başkanımızın makam aracı olarak kent merkezinde bu aracı kullanıyor olması da ayrı bir güzellik ve özellik katıyor. Hatta bununla ilgili bir Twitter paylaşımı yaptı ve bayağı da etkileşim aldı.
İzelman’ın 14 bin otopark kapasitesi var
İstanbul’da İSPARK’ta 100.00 kapasiteli otoparkta yaşanan ne tür sorun varsa bizim 14.000 kapasitemizde de aynıları var. Onlarda 2.000 personel çalışıyor, bizde 300 personel çalışıyor. Burada amacımız şu oldu bizim: Araç paylaşım sistemini İzmir’e sokup onunla bütünleşmiş bir çalışma sistemi kurduk. Elektrikli araçları temin edip bu sistemin içine entegre ettik ve bu sayede hemşerilerimizin bu araçlara ilgisini, alakasını arttırmaya çalıştık. Bu sayede de kent merkezinde kısa-orta-uzun vadede Türkiye çapında elektrikli araç kullanımında 1. olmayı hedefliyoruz, nüfusa oranladığımız zaman satışta da 1. olacağımıza eminiz. Çünkü otoparklarımızda bu sistemi kurduk, bir de bütün otoparklarımızda -yakın zamanda İBB’nin aldığı meclis kararıyla- saatlik kullanımda tam elektrikli araçlar için %50 indirim var. Bu uygulama başladı şu anda. Bize gelip bildirimde bulunuyor, aracın bilgilerini veriyor. Bu sayede onların verilerini de biz burada tutuyoruz. Bir kere bizim 54 tane aracımız var zaten. Mesela yaklaşık 10 ayda bizim şarj istasyonlarında 756 defa şarj işlemi yapılmış. Biz tam elektrikli araçları özendirmek için İzmir’de bütün enstrümanları kullanıyoruz. Otoparklarımızda indirim yapıyoruz, bir süre sonra uygun otoparklarda tam elektrikli araçlar için rezerve alanlar -engelli araçlar için olduğu gibi- ayırmaya başlayacağız.
Otoparkları ücretsiz hale getirdik!
Prototip oluşturduk, şarj istasyonları kurduk, araç paylaşımına elektrikli araçları soktuk, araç paylaşımını İzmir’de yaygınlaştırmak için otoparkları ücretsiz hale getirdik, elektrikli araçları -başkanımız dahil olmak üzere- ilgili bütün birimler kullanmaya başladı, % 50 indirimi de az önce konuştuk. Enstrümanların hepsini kullanmaya başladık. Ne yapacağız 2022’de? Araç sayısını arttıracağız, şarj istasyonu sayısını arttıracağız, kullanım sayısını arttıracak bütün teşviklerde bulunacağız. Mesela “Elektrikli araçlarda kullanım ücretlerini biraz daha indirin.” diyeceğiz, kârımızdan feragat edeceğiz. Olabildiğince geniş kitlelere bu araçların kullanımı ile ilgili hem bilgi hem deneyim katmaya çalışacağız ve onun sonucunda da bu altyapıyı Türkiye genelinde en hızlı kuran organizasyon olmaya çalışacağız. Yol kenarlarına da kuracağız tabii ama burada elektrik anlamında bazı sıkıntılar oluyor, kurulu güçler yetmiyor.
İzelman Genel Müdürü Burak Alp Ersen, dünyada ilk kez elektrikli araç paylaşım sistemini İzmir’de başlatmış olmanın gururunu yaşıyoruz dedi.
